تهدیدات پیش روی کشور را چگونه خنثی کنیم؟

پایگاه رهنما:

جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان کشوری با موقعیت راهبردی در دنیای معاصر و ماهیّت اسلامی، مردمی و انقلابی که نظام سیاسی حاکم بر آن دارد، در طول چهل وسه سال گذشته همواره در معرض انبوهی از تهدیدات در سطوح فروملی، ملی و فراملی قرار داشته وبه رغم تحمل آسیب‌ها و چالش‌های ناشی از این تهدیدات، توانسته است به سطح مطلوبی از امنیت ملی پایدار که یکی از اصلی‌ترین راهبردها و اهداف کلان نظام‌های سیاسی است، دست یافته و دشمنان نظام را به شکست راهبردهای خود علیه مردم ایران معترف سازد.

اما این وجود، تحولات سیاسی داخلی در ماه‌های اخیر و روشن‌تر شدن چشم‌انداز حرکت نظام به سمت تحقق آرمان‌ها واهداف انقلاب اسلامی، حساسیت بیشتر دشمنان را برانگیخته و آنها را به تکاپو برای پیچیده و گسترده‌تر کردن تهدیدات واداشته است.

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظلّه العالی) در بیانات روز ۱۹ بهمن ماه ۱۴۰۰ در دیدار با جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش ضمن تبیین موفقیت‌های مردم ایران در مقابله با تهدیدات پیچیده و گسترده دشمنان نظام اسلامی علیه ملت ایران در طول چهل‌وسه سال گذشته، با تأکید بر اینکه جبهه دشمن امروز دست به تهاجم ترکیبی علیه مردم ایران زده است. ایشان با اشاره به جنبه‌های؛ اقتصادی، سیاسی، امنیتی، رسانه‌ای و دیپلماسی این تهاجم، یادآور شدند در مقابل این تهاجم ترکیبی و دسته‌جمعی، نمی‌توانیم همیشه در موضع دفاعی بمانیم و ما نیز باید در زمینه‌های مختلف از جمله رسانه‌ای، امنیتی و اقتصادی، تهاجم ترکیبی کنیم که در این زمینه اهل فکر و اقدام بخصوص مسئولان، موظف به تلاش هستند. مبتنی بر این هشدار رهبر معظم انقلاب و هشدارهای پیشین معظم له در زمینه ورود دشمنان به عرصه جنگ شناختی علیه ملت ایران که آن هم یکی از ابعاد این جنگ ترکیبی است، تأمل بیشتر نسبت به ابعاد تهدیدات پیش رو وانتخاب راهبردهای مواجهه با آن ضرورت دارد که نوشتار حاضر به آن اختصاص یافته است.

• ماهیت و ویژگی‌های جنگ ترکیبی

جنگ ترکیبی، به راهبرد پیچیده‌ای اطلاق می‌شود که ترکیبی از نبردهای متعارف، نامتعارف، سایبری، روانی و اطلاعاتی را در خود جای می‌دهد و متناسب با آن، طیف گسترده‌ای از ابزارها را به شیوه متقارن یا نامتقارن درنبردی غیرخطی مورداستفاده قرار می‌دهد. ابعاد و مؤلفه‌های این جنگ که اصطلاحاً به آن جنگ هیبریدی می‌گویند؛ فعالیت‌های نظامی متعارف و غیرمتعارف، جنگ تبلیغاتی و رسانه‌ای، جنگ اقتصادی و انواع تحریم‌ها، جنگ سایبری، دیپلماسی و مذاکره، جنگ روانی و اطلاعاتی، تروریسم، شورش و ناآرامی اجتماعی را شامل می‌شود.

این جنگ آمیخته‌ای از جنگ سیاسی، جنگ کلاسیک، جنگ نامنظم، جنگ مجازی، خبررسانی جعلی، دیپلماسی، جنگ دادگاهی، مداخله در انتخابات کشورهای خارجی، برهم زدن بافت جمعیتی، مهاجرپذیری، یورش فرهنگی، ایجاد تضاد دینی و مواردی از این دست است. برنامه ریزان این راهبرد تلاش می‌کنند تا با آمیختن روشهای گوناگون، بیشترین آسیب را به کشور میزبان وارد نمایند.

با توجه به تنوع ابعاد و مؤلفه‌های جنگ ترکیبی این جنگ‌ها از چند ویژگی مهم برخوردارند:

1- حضور هم زمان عناصر عمده نیروهای منظم و نامنظم در کنار هم؛ آنچه که جنگ ترکیبی را از جنگ‌های گذشته متمایز می‌کند، ترکیب عناصر عمده نیروهای منظم و نامنظم دولتی و غیردولتی در کنار هم می‌باشد.

 ۲- مشارکت راهبردی؛ جنگ ترکیبی به دلیل ماهیت چندبعدی، چندملیتی ومستلزم درگیر شدن تمامی عناصر قدرت ملی در سطوح راهبردی است.

۳- فرماندهی چند وجهی؛ این شیوه از فرماندهی با روش‌های فرمانده متمرکز تفاوت دارد. به دلیل پیچیدگی و ابهام جنگ ترکیبی، فرماندهان با مشکلاتی بیشتر از آنچه یک فرمانده جنگ تک وجهی مواجه است، روبرو می‌باشند. لذا در شیوه فرماندهی جنگ ترکیبی معمولاً برای مواجهه با اهداف معین، فرماندهان و مسئولانی را انتخاب می‌کنند که در مسائل مختلف دارای یک بینش و افق دید باشند.

۴- اقدام همزمان؛ اداره جنگ در عرصه‌های مختلف نظامی، سیاسی، حقوقی، اقتصادی و اطلاعاتی و رسانه‌ای در یک دوره زمانی برای دستیابی به تاثیرات به‌موقع و کم هزینه مستلزم اقدام همزمان در آن عرصه‌هاست.

۵- هم‌افزایی: اگرچه هریک از ابعاد این جنگ کارکرد خاص خود را دارد، اما بهره‌گیری هم‌زمان سبب می‌شود که فشاری به‌مراتب بیشتر از تأثیر تک‌تک مؤلفه‌ها بر جامعه هدف وارد شود. در این وضعیت است که جامعه هدف دچار سردرگمی و بحران شناختی شده و به‌ناچار با تصمیم‌گیری‌های عجولانه و بعضاً نامناسب موفقیت دشمن را بیشتر می‌کند.

۶- قابلیت تسّری از ویژگی‌های دیگر جنگ ترکیبی است؛ به‌گونه‌ای که هرکدام از مؤلفه‌های جنگ ترکیبی می‌تواند مکمل و پیش‌برنده اهداف مؤلفه‌های دیگر باشد، مثلاً آنگاه‌که دشمن تحریم فلج‌کننده اقتصادی علیه مردم ایران را اعمال می‌کند، هدفش ایجاد نارضایتی اجتماعی است و بنا دارد از این نارضایتی برای ایجاد شورش اجتماعی استفاده کند و یا هنگامی‌که در جنگ سایبری سیستم سوخت ایران را هدف قرار می‌دهد، تکرار غائله آبان ۹۸ را در نظر دارد.

۷- پیچیدگی و ابهام ویژگی دیگر جنگ ترکیبی است، دشمن در این جنگ بنا دارد که با اعمال فشار حداکثری بتواند جامعه هدف را دچار سردرگمی کرده و ضمن برهم زدن نظام محاسباتی مسئولین تصمیم گیر، مردم را نیز بدون شناخت درست از منشأ کاستی‌ها، در برابر مسئولین قرار دهد.

۸- هم افزایی و در هم تنیدگی و تأثیر گذاری متقابل تهدیدهای نظامی با تهدیدهای امنیتی با چالش‌ها و بحران‌های اجتماعی.

۹- اشراف اطلاعاتی با توجه به امکانات گسترده در فضا، دریا و زمین (هوا وسایبر)

۱۰-عملیات پرشدت و متمرکز در زمان کوتاه (گریز از فرسایشی شدن جنگ)

۱۱- گستردگی عملیات از نظر جغرافیایی و بُعد مکان (سطح، زیر سطح فضا و هوا)

ریشه اصلی تداوم فشارها و تهدیدات دشمنان علیه نظام اسلامی، ویژگی‌ها و آرمان‌های بلند انقلاب است که به رغم گذشت بیش از چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی، همچنان زنده و پویاست و اگرچه در راه تحقق آن مردم ایران هزینه‌ها و دشواری‌هایی را متحمل شده‌اند، اما هدایت‌های امامین انقلاب، پای کار بودن قاطبه مردم، نقاط قوت و فرصت‌های کشور، سبب عدم انحراف از مسیر اصلی و تحقق بسیاری از دستاوردهای انقلاب اسلامی شده است. از همین رو، تداوم فشارها، تهدیدها و تحریم‌ها همچون گذشته دور از انتظار نیست، اما تحولات مهم ماه‌های اخیر در کشور، می‌تواند چالش‌ها و تهدیدات پیش رو را مرتفع یا حداقل کاهش داده و جنگ ترکیبی دشمن را تا حدود زیادی خنثی کند از جمله این مواردتحول در عرصه سیاسی کشور و روی کار آمدن دولت سیزدهم وکاهش تنازعات داخلی و ایجاد انسجام در نظام تصمیم گیری ومدیریت کشور وکاهش تنش‌ها می‌باشد. هر قدر میزان وحدت عناصر در کشور افزایش یابد، قطع امید دشمنان از توان، ظرفیت وپایگاه جریان‌های داخلی برای پیشبرد راهبردهای غرب در ایران به دلیل ناکارآمدی وضعف پایگاه اجتماعی کاهش خواهد یافت.